استقرار نيشابور بر سر راه اصلي شاهراه اعظم (جاده ابريشم) توجيهي براي ايجاد اماکن و تاسيسات ميان راهي مهم جهت اطراق و بارانداز کالا و امتعه بوده است. از جمله اين اماکن، بناي کاروانسراي شاه عباسي است که بعد از شکل گيري نيشابور جديد در اواسط قرن هشتم هجري، دردوره صفويه بيرون از دروازه مشهد بنيان گرديده و امروزه به لحاظ موقعيت در ضلع جنوب غربي ميدان خيام و حاشيه خيابان امام خميني(ره) واقع شده است. کاروانسرا از نوع چهار ایوانی با پلان مربع شکل به ابعاد ۶۹ در ۶۸ متر می باشد و با حدود ۴۹۰۰ مترمربع مساحت از کاروانسراهای نسبتا بزرگ است ،فضاي داخلي رباط شامل 24 ايوانچه و حجره هاي پشت آن است و در پشت حجره ها در ضلع شرقي، غربي و جنوبي به فضاي اصطبل منتهي مي گرديده است. این کاروانسرای در دوره‌های مختلف تاریخ کاربری متفاوتی داشته‌است. در دوره قاجار به عنوان یتیم خانه، در دروه پهلوی، شهربانی و ژاندارمری و پس از انقلاب اسلامی ایران تا سال ۱۳۶۷ انبار و از سال 1374 به مجموعه فرهنگي تبديل شد.و هم اکنون هنرمندان صنايع دستي در رشته هاي نظير گيوه بافي، معرق و مشبک چوب، منبت کاري، فيروزه تراشي، قلمزني روي مس، بافت تابلوفرش، سفالگري و... در اين مجموعه مشغول به فعاليت مي باشند. ضمن آنکه موزه تاريخ طبيعي (حيات وحش) توسط بخش خصوصي و نيز موزه باستان شناسي توسط ميراث فرهنگي در اين مجموعه راه اندازي شده و پذيراي گردشگران مي باشد. موزه ای که شامل سه بخش باستان شناسی، مردم شناسی و بخش ویژه می باشد.
قسمت باستان شناسی: این بخش محل نمایش آثار تاریخی مثل ظرف های سفالی دوران تاریخی و اسلامی، سکه های قبل از اسلام تا دوره تیموری، انواع ظرف های شیشه ای و فلزی، و اشیاء سنگی شده است.
قسمت مردم شناسی: این بخش قسمت هایی از زندگی روزانه مردم این منطقه را به نمایش گذاشته است.
بخش ویژه: در این بخش اشیایی مثل تعدادی سنگ قبرتاریخی، مجسمه‌های دوران تاریخی و قبل از آن، ماکت شهر قدیم نیشابور در عصر تیموری، تعدادی ضریح چوبی و تاریخی منبت کاری شده، لوحه استوانه ای بدلی منشور آزادی متعلق به کوروش هخامنشی به خط میخی، تعدادی اسناد خطی و… نمایش داده شده است.
